Sinh năm 1971 trong gia đình có truyền thống nghệ thuật, NSND Triệu Trung Kiên lớn lên giữa tiếng đờn ca cải lương. Cha anh là NSƯT Triệu Quang Vinh, nguyên Trưởng khoa Kịch hát dân tộc (Trường ĐH Sân khấu – Điện ảnh Hà Nội), còn mẹ là nghệ sĩ Lê Mai Phương, đào chánh nổi tiếng của Nhà hát Cải lương Trung ương. Môi trường giàu chất nghệ thuật ấy sớm hình thành trong anh niềm say mê gắn bó cả đời với sân khấu cải lương.

Mới 7 tuổi, Triệu Trung Kiên đã đứng trên sân khấu với vai Trần Quốc Toản, cho thấy tư chất nghệ thuật nổi bật. Năm 1988, anh theo học lớp Trung cấp diễn viên cải lương và sau khi tốt nghiệp (1991) trở về Nhà hát Cải lương Trung ương công tác.

Dù từng yêu thích kiến trúc và hát tân nhạc rất tốt, thậm chí đạt giải thưởng, nhưng cuối cùng anh vẫn chọn cải lương. Nghệ sĩ từng tâm sự: “Nếu làm nghề khác có thể đỡ vất vả hơn, nhưng sẽ không có được hạnh phúc trọn vẹn như khi đứng trên sân khấu.”

Vừa diễn vừa học, Triệu Trung Kiên tiếp tục theo đuổi đạo diễn và nhận bằng cao học năm 2009.

Ở giai đoạn đầu sự nghiệp, Triệu Trung Kiên được biết đến là danh ca vọng cổ đất Bắc, ghi dấu qua các vai kép chính trong Cây đàn huyền thoại, Tình sử Lộ Đà Giang, Cổ xưa…

Khi chuyển hướng làm đạo diễn, anh nhanh chóng khẳng định năng lực với hàng loạt giải thưởng:

• Giải B Tài năng trẻ đạo diễn sân khấu toàn quốc 2007

• Huy chương Bạc Hội diễn cải lương toàn quốc 2009

• Huy chương Vàng Hội diễn toàn quốc 2012

Anh tham gia viết kịch và dàn dựng cho nhiều đoàn nghệ thuật trên cả nước, góp phần làm mới diện mạo cải lương phía Bắc.

Triệu Trung Kiên là tác giả – đạo diễn của nhiều vở được đánh giá cao:
Vua Phật, Ni sư Hương Tràng, Tướng quân ăn mày, Chuyện tình Khau Vai, Mai Hắc Đế, Hừng Đông, Thầy Ba Đợi, Ngàn năm mây trắng…

Đáng chú ý, Ngàn năm mây trắng tạo tiếng vang khi lần đầu kết hợp cải lương – chèo – xẩm – ca Huế, đem lại một thử nghiệm giàu tính sáng tạo.

Thầy Ba Đợi cũng là dấu ấn lớn, khi hiếm hoi quy tụ nghệ sĩ hai miền Nam – Bắc trên cùng sân khấu, tạo hiệu ứng mạnh mẽ và được khán giả đón nhận nồng nhiệt.

Trong bối cảnh sân khấu cải lương đứng trước nhiều thách thức, Triệu Trung Kiên luôn nỗ lực tìm hướng đi mới, đưa nghệ thuật truyền thống đến gần công chúng đương đại nhưng vẫn giữ nguyên hồn cốt.

Năm 2021, nghệ sĩ bảo vệ thành công luận án Tiến sĩ chuyên ngành Lý luận và Lịch sử sân khấu, với đề tài “Phong cách Cải lương Bắc” dưới sự hướng dẫn của PGS.TS Trần Trí Trắc. Công trình được giới chuyên môn đánh giá cao nhờ góc nhìn khoa học nghiêm túc, giàu tâm huyết.

Nghệ sĩ từng bày tỏ:
“Nếu không đổi mới, sân khấu cải lương – loại hình hơn một thế kỷ tuổi – có thể sẽ phai nhạt trong tâm thức dân tộc. Cần tiếp thu tinh hoa sân khấu thế giới để làm giàu cho cải lương Việt Nam và tạo đam mê cho khán giả.”

Với những đóng góp lớn cho nghệ thuật cải lương, Triệu Trung Kiên được phong tặng:

• Nghệ sĩ Ưu tú năm 2012

• Nghệ sĩ Nhân dân năm 2019

Hiện anh giữ vai trò Phó Giám đốc Nhà hát Sân khấu Truyền thống Quốc gia Việt Nam, tiếp tục là gương mặt tiêu biểu của thế hệ nghệ sĩ mang khát vọng đổi mới cải lương mà không đánh mất bản sắc truyền thống.