NSND Tự Long – Giám đốc Nhà hát Chèo Quân đội — vừa bảo vệ thành công luận án tiến sĩ ngành Lý luận và Lịch sử sân khấu tại Viện Văn hóa, Nghệ thuật, Thể thao và Du lịch Việt Nam. Anh nhận được 100% phiếu công nhận học vị sau khi trình bày luận án và trả lời phần phản biện trước Hội đồng chấm luận án. Anh trở thành nghệ sĩ đầu tiên của Nhà hát Chèo Quân đội đạt học vị tiến sĩ.

Luận án của anh mang tên: “Đặc điểm nghệ thuật chèo của Nhà hát Chèo Quân đội”. Được hướng dẫn bởi Đào Mạnh Hùng và Trần Thị Minh Thu, công trình gồm ba chương, khảo sát từ cơ sở lý luận, phân tích nội dung – hình thức nghệ thuật, đến đánh giá vai trò của Nhà hát trong bối cảnh hiện đại. 

Hội đồng chấm luận án đánh giá đề tài có tính hệ thống, giá trị khoa học và thực tiễn rõ rệt. Nghiên cứu này được xem là đóng góp quan trọng để định hình bản sắc, hướng phát triển và công tác đào tạo — dàn dựng — sáng tác tại Nhà hát.

Đây cũng là một bước thiết thực nhằm “giữ gìn bản sắc ‘chiếu chèo bộ đội’” đồng thời giúp Nhà hát chèo quân đội thích ứng, đổi mới phù hợp với đời sống nghệ thuật hiện đại — tránh nguy cơ mai một bản sắc truyền thống.

NSND Xuân Bắc – Cục trưởng Cục Nghệ thuật Biểu diễn có mặt để chúc mừng bạn thân.

• Tự Long sinh năm 1973, trong một gia đình có truyền thống nghệ thuật ở Bắc Ninh — cha mẹ anh đều từng hoạt động trong đoàn quan họ. 

• Trước khi theo nghề chèo, anh từng trải qua nhiều công việc lao động phổ thông như thợ mộc, phụ hồ, chạy xe ôm... để tự lo cuộc sống và dành dụm tiền học. Sau đó, anh thi vào khoa Chèo — Đại học Sân khấu & Điện ảnh Hà Nội, đánh dấu bước đầu bén duyên với sân khấu. 

• Từ khoảng năm 1999, anh gia nhập Đoàn chèo Tổng cục Hậu cần, bắt đầu từ những vai nhỏ. Qua quá trình phấn đấu, anh dần trở thành gương mặt nổi bật của sân khấu chèo — đoạt 13 huy chương vàng, bạc tại các hội diễn toàn quốc.

• Song song với chèo, anh còn thử sức ở hài kịch, nổi bật khi kết hợp với NSND Xuân Bắc trong chương trình Gặp nhau cuối tuần từ năm 2000 — tạo nên dấu ấn lớn, trở thành biểu tượng hài miền Bắc, gắn với các chương trình như Gặp nhau cuối năm – Táo quân. 

• Với nhiều đóng góp và uy tín, anh được phong NSƯT năm 2012, trở thành Phó Giám đốc Nhà hát Chèo Quân đội từ 2014; được phong NSND năm 2015, mang quân hàm Đại tá từ 2020; và chính thức giữ chức Giám đốc Nhà hát Chèo Quân đội từ năm 2024. 

Bên cạnh diễn xuất, công việc học tập và nghiên cứu khoa học của anh càng giúp khẳng định vị trí “vừa nghệ sĩ, vừa học giả” — rất hiếm trong làng sân khấu.

Việc Tự Long bảo vệ thành công luận án tiến sĩ — với đề tài chuyên sâu về nghệ thuật chèo của Nhà hát Chèo Quân đội — có ý nghĩa:

• Góp phần xác lập bản sắc rõ ràng cho Nhà hát — giữa áp lực đổi mới và nhu cầu giữ gìn truyền thống.

• Là bước tiến quan trọng trong chuyên môn hoá sân khấu truyền thống: Khi người đứng đầu Nhà hát không chỉ là nghệ sĩ, mà còn là người nghiên cứu — hiểu sâu về lý luận, lịch sử sân khấu.

• Tiếp thêm niềm tin cho các nghệ sĩ khác: Có thể vừa hoạt động nghệ thuật vừa theo đuổi học thuật để phát triển bền vững.

NSND Tự Long — từ một người xuất thân lao động, trải qua đủ công việc — đã bằng nỗ lực, tài năng, và khát vọng với nghệ thuật chèo, vươn lên trở thành Giám đốc Nhà hát, đồng thời là “học giả sân khấu” khi bảo vệ thành công luận án tiến sĩ. Thành tựu này không chỉ ghi dấu ấn cá nhân, mà còn mang ý nghĩa lớn với sự phát triển và bảo tồn nghệ thuật chèo trong thời đại mới.